स्वास्थ्य सेवा प्रणाली, कोभिड–१९ र जनस्वास्थ्य

संसारभरि, हालसम्म कोभिड–१९ महामारीको कारण ६५ लाख भन्दा धेरै मानिसहरुको मृत्यु भईसकेको छ । महामारीको कारण स्वास्थ्य क्षेत्र लगायत हरेक क्षेत्रहरुमा थप चुनौतीहरु आएका छन् । महामारीसँगै जनस्वास्थ्यलाई हेरिने दृष्टिकोणमा व्यापक एवं स्पष्ट परिवर्तन आउनुलाई महत्वपुर्ण मानिए तापनि जनस्वास्थ्यको क्षेत्र थप सुदृढ, सबल र दुरदर्शी बन्न बाँकि नै छ। हालका हप्ताहरूमा विश्वव्यापी रूपमा कोभिड–१९ का बिरामीहरुको सङ्ख्यामा तीव्र वृद्धि हुन थालेको छ, जसले हामीमध्ये धेरैमा चिन्ता पैदा गरेको छ। विश्वभरका देशहरूले भाइरसको फैलावट नियन्त्रण गर्न र जनसंख्याको सुरक्षाका लागि लकडाउन, मास्क म्यान्डेट र खोप अभियान जस्ता जनस्वास्थ्यका इन्टरभेन्सनहरू पु:न लागू गरिरहेका छन् ।

महामारीले विश्वभरिको स्वास्थ्य प्रणालीलाई धेरै तरिकाले प्रभावित गर्छ, जसमा निम्न कुराहरू पनि समावेश छन्:

स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा बोझ: कोभिड-१९ का बिरामीहरूको लागि परीक्षण, उपचार र अस्पताल भर्नाको माग नाटकीय रूपमा बढ्ने हुनाले स्वास्थ्य सेवामा थेगिनसक्नु बोझ हुने गरेको पाईन्छ । यसले हरेक समुदायमा बस्ने जनसङ्ख्याको बदलिँदो आवश्यकतालाई पुरा गर्न एउटा चुनौती थप्छ । महामारीको समयमा स्वास्थ्य सेवा प्रणालीले सामना गर्नु परेको एउटा प्रमुख चुनौती भनेको मास्क, पञ्जा र गाउनजस्ता स्वास्थ्यकर्मीहरूका लागि आवश्यक व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण (पीपीई) को अभाव हुनु हो । आगामी दिनमा समेत सोहि किसिमका अफ्ठ्याराहरु आउन सक्ने सम्भावनालाई नकार्न सकिन्न ।  स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई भाइरसको जोखिमबाट जोगाउन र उनीहरूलाई सुरक्षित रूपमा हेरचाह प्रदान गर्न सक्षम बनाउन पीपीई महत्त्वपूर्ण छ, तर महामारीको समयमा पीपीई अपर्याप्त हुनुले सेवालाई प्रभावित गर्ने गरेको पाईन्छ । भविष्यमा आउन सक्ने लहरमा स्वास्थ्य सेवा प्रणालीलाई चुस्त राख्न यी र अन्य विविध कुराहरुलाई मध्यनजर गर्दै अगाडी बढ्नुपर्ने देखिन्छ ।

गैर-कोभिड स्वास्थ्य सेवाहरूमा व्यवधान: कोभिड–१९ बिरामीको हेरचाहलाई प्राथमिकता दिन र भाइरसलाई फैलनबाट रोक्नका लागि धेरै अस्पतालहरूले नियमित जाँच र वैकल्पिक शल्यक्रियाजस्ता अत्यावश्यक बाहेकका स्वास्थ्य सेवालाई अस्थायी रूपमा हटाउनु वा घटाउनुपरेको थियो । कोभिड–१९  बाहेक अन्य स्वास्थ्य समस्या भएका व्यक्तिहरूको उपचारमा ढिलाइ हुनु, हेरचाह प्राप्त गर्न लामो समय पर्खनुपर्नेजस्ता अफ्ठ्याराहरु  कोभिडका विभिन्न लहरहरुमा देखिएका थिए र आउने समयमा सोहि प्रकृतिका समस्याहरु नदोहोरिएलान् भन्न सकिन्न । तसर्थ, कोभिडको नयाँ लहर आउँदा पनि अन्य सेवाहरु प्रभावित नहुने किसिमले स्वास्थ्यसेवा संचालन हुनुपर्ने आवश्यक देखिन्छ ।

टेलिमेडिसिन र भर्चुअल केयर: कोभिड-१९ महामारीको प्रतिक्रियास्वरुप, धेरै स्वास्थ्य सेवा प्रणालीहरू टेलिमेडिसिन र भर्चुअल केयरतर्फ उन्मुख भएका छन् जसले बिरामीहरूलाई टाढाबाट सेवा प्राप्त गर्न र भाइरस संक्रमणको जोखिम कम गर्न मद्धत गरेका छन् । यी सेवाहरू भिडियो कन्फरेन्सिङ वा फोन कलहरू प्रयोग गरेर टाढाबाट बिरामीहरूले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूसँग परामर्श लिन, फलो-अप अपोइन्टमेन्टहरू लिन, र अन्य विभिन्न उद्देश्यहरूको लागि प्रयोगमा आउँछन् । व्यक्तिगत भ्रमणको आवश्यकतालाई हटाउने र इन्टरनेट जडानको साथ कहींबाट पनि पहुँच गर्न सकिने भएकोले यसको प्रयोगलाई विस्तार गर्न थालिएको छ । समग्रमा, टेलिमेडिसिन र भर्चुअल केयरहरुले  स्वास्थ्य सेवा प्रणालीहरूलाई सबल बनाउन र बिरामीहरूलाई सुरक्षित र कुशलतापूर्वक हेरचाह प्रदान गर्न मद्धत पुर्याउने भएकोले आउने दिनहरुमा यसलाई अझै व्यापक बनाएर अगाडी बढ्नु पर्ने दिखिन्छ ।

आर्थिक प्रभावः कोभिड–१९ महामारीले स्वास्थ्य सेवा प्रवाहमा मात्र होइन, यसले विश्वव्यापी रूपमा स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा ठूलो आर्थिक प्रभाव पनि पारेको छ । कोभिड–१९ भाइरसको फैलावट रोक्नका लागि आवश्यक उपायहरू लागू गर्न लाग्ने खर्चले स्वास्थ्य सेवाको बजेटमा दबाब सिर्जना गरेको छ । कोभिड–१९ का बिरामीको उपचार र व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण (पीपीई) खरिद र अस्थायी अस्पताल निर्माणजस्ता कार्यहरुमा लाग्ने खर्चले पनि यो दबाब सृजना गरेको हो । स्थानीय, प्रदेश तथा केन्द्रिय सरकारले यो दबाब घटाउनका लागि आफ्नो-आफ्नो योजना तथा सामुहिक योजना बनाएर अगी बढ्नु पर्ने देखिन्छ ।

समग्रमा, कोभिड–१९ महामारीले गुणस्तरीय हेरचाह प्रदान गर्न सक्ने, बलियो र लचिलो स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको आवश्यकतालाई उजागर गरेको छ।  महामारीले मुख्यतया जनस्वास्थ्यको महत्वलाई विभिन्न तरिकाले चित्रण गरेको छ। यहाँ केही उदाहरणहरू छन्:

१. भाइरसको फैलावटलाई नियन्त्रण गर्न

२. रोग रोकथाम र नियन्त्रण गर्न

३. जोखिममा रहेका जनसंख्याको सुरक्षा गर्न

४. स्वास्थ्य समानतालाई बढावा दिन

५. आर्थिक र सामाजिक व्यवधानलाई कम गर्न

६. पर्यावरणीय स्वास्थ्यको जगेर्ना गर्न

७. स्वास्थ्य, शिक्षा र स्वस्थ जीवनशैलीको प्रवर्धन गर्न

८. स्वास्थ्य सेवा प्रणालीलाई लचिलो र सबल बनाउन

कोभिड–१९ पछिको विश्वमा भविष्यमा हुने महामारीबाट बच्न र जनसंख्याको समग्र स्वास्थ्य सुनिश्चित गर्न जनस्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिईरहनु महत्वपूर्ण हुनेछ । भविष्यमा आउनसक्ने कोभिड–१९ को लहरबाट आफुलाई बचाउन तलका उपायहरु महत्वपुर्ण हुनेछन् :

१. मास्क लगाउने

२. भौतिक दूरी कायम गर्ने

३. बारम्बार हात धुने

४. बिरामी भएका व्यक्तिहरूको सम्पर्कबाट टाढा रहने

५. संक्रमण भएमा घरमै बस्ने

६. खोप लगाउने

७. स्थानीय स्वास्थ्य अधिकारीहरूको निर्देशन पालन गर्ने

 - अंकित आचार्य, MPH

Sustainable Public Health

(If you are interested in writing about Public Health topics, you can submit your blogs to sph.sustainablepublichealth@gmail.com or send them through our Facebook page Sustainable Public Health). Thanks for reading!!